شیوه نواختن فلوت ریکوردر

به صدا در آوردن این فلوت کارمشکلی نیست، فقط با فوت کم اکتاو پایین و با فوت بیشتر اکتاو بالاتر بدست می آید.

سایت زیر نحوه انگشت گذاری این فلوت را نشان می دهد.

http://www.hants.gov.uk/hrs/finger/cfinger.html

پن فلوت ( Pan flute )

به آن Panpipes نیز می گویند.
تشکیل شده از تعدادی استوانه به هم چسبیده که بتدریج طول آنها کاهش یا افزایش می یابد.
سازی بومی و بسیار قدیمی است که حتی قدمت آنرا قبل از سازهای ضربی گفته اند.

این ساز را معمولا به چند کشور از جمله رومانی، بولیوی و پرو نسبت می دهند.

به صورت معمول از چوب بامبو (خیزران) است ولی انواع پلاستیکی، فلزی، چوبی و شیشه ای آن نیز ساخته می شود.

فلوت آیریش

این نوع فلوت در زمان قدیم در شمال اروپا از جمله ایرلند مرسوم بود. به همین دلیل به آن فلوت آیریش می گویند.ظاهر این فلوت نیز مانند فلوتهای چوبی نقاط دیگر جهان می باشد ولی به مرور زمان بر روی آن اصلاحاتی انجام شده است از جمله آنکه در انواع مدرن امروزی به آن کلیدهایی اضافه شده تا توانایی های آنرا افزایش دهد.
به صورت استاندارد 6 سوراخ بر روی آن است ولی گاها دو سوراخ در آخر آن قرار می دهند تا صدا ثبات بیشتری داشته باشد.

در گذشته بیشتر برای اجرای نغمه های محلی از آن استفاده می شد ولی امروزه حالت عمومی تری به خود گرفته است و حتی در مناطق فراتر از اروپا نیز نواخته می شود.

انواع فلوت کلید دار

فلوت ریکوردر

نام دیگر آن Fipple Flute یا English Flute است.
ساده ترین نوع فلوت می باشد و طرز نواختن آن بصورت مستقیم مانند کلارینت و بسیار ساده است.
بعلت سادگی نواختن معمولا برای آشنایی کودکان با موسیقی از آن استفاده می کنند.

چهار مدل اصلی دارد که عبارتند از :

1- Soprano که متداول ترین نوع آن می باشد، صدای آن بسیار زیر و برای ملودیهای شاد مناسب است. نت دو اول آن یک اکتاو پایین تر از نت دو میانی می باشد.
2- Alto بعد از سپرانو متداول ترین نوع است.
3- Tenor این مدل و مدل باس کمیاب و گرانقیمت هستند و صدای بم تری دارند.
4- Bass عضوی از این خانواده با صدای بسیار بم و مناسب برای ملودیهای غمگین.

یکی از معروفترین مارکهای این فلوت نیز یاماها می باشد و قیمت آن حدود 7-10 هزار تومان در مدل سپرانو است.

فلوت چوبی

این نوع فلوت از جنس چوب ساخته شده و تقریبا در تمام نقاط جهان مورد استفاده قرار می گیرد.
البته نحوه ساخت آن در هر منطقه متفاوت است و بستگی به موقعیت جغرافیایی آن دارد. جنس چوب، قرار گیری سوراخها، قطر فلوت و شیوه نواختن از جمله این تفاوت ها است.

برای مثال در چین فلوتdizi ، در هند فلوت بانسوری، در اروپا فلوت آیریش و نیز در آمریکای لاتین پان فلوت مورد استفاده قرار می گیرند و همینطور در بسیاری از نقاط دیگرجهان صدها نوع مختلف از فلوت چوبی نواخته می شود.
ولی شباهتی که بین اکثر این سازها وجود دارد شیوه نواختن آن است که بصورت اریب می باشد. (همانند فلوت کلید دار)

در ایران نیز فلوت چوبی که در بازار موجود می باشد فلوت پیکولوی بدون کلید است و به نام فلوت عربی شناخته می شود گرچه در کشورهای عربی به ندرت از آن استفاده می شود.
در اصل شما با این فلوت می توانید ملودیهای ایرانی، عربی، ترکی وحتی هندی یا شرقی بنوازید و مهم نیست که اسم دقیق آن چه باشد یا متعلق به چه کشوری است.

این فلوت صدای بسیار زیبایی دارد و در نتهای بم تا حدودی شبیه به نی عربی می شود.

نواختن آن نسبت به فلوت کلید دار کمی مشکل است و ساختمان آن بگونه ایست که گام کروماتیک شرقی به آسانی در آن قابل اجرا می باشد. یعنی علاوه بر اجرای پرده و نیم پرده در گام غربی، نتهای ربع پرده نیز در آن نواخته می شود که آنرا در نواختن موسیقی مقامی و دستگاهی (ایران، ترکیه وموسیقی عرب) قدرتمند ساخته است.

یکی از ملودیهای زیبایی که بوسیله این فلوت نواخته شده است توسط استاد پرویز وزیری در سریال وفا می باشد.

انواع پلاستیکی که وجود داره قیمتشون بین 3 هزار تا 20 هزار تومانه ولی قیمت چوبی اون بین 50 هزار تا 150 هزار تومان می باشد.
مشخصات ظاهری که فلوت چوبی خوب باید داشته باشه اینکه از چوب مرغوبی ساخته شده باشه مثل عناب و رنگ اون هم باید تک رنگ و تیره باشه. حتما هم امتحان کنید تا صدای نتهای بم رو در بیارید.

نکته پایانی اینکه الآن بهترین الگوی ساخت این فلوت، فلوت استاد وزیری می باشد.

نحوه نواختن فلوت چوبی هم مانند نواختن فلوت کلید دار است. فقط انگشت گذاری آن فرق می کند و سوراخها نیز بدون کلید میباشند.
این نوع ساختار مزیتی دارد وآن اینست که می توانید با حرکت انگشتان افکت زیبایی به کار خود بدهید. مثلا وقتی می خواهید چند نت را بصورت Legato (اجرای چندین نت پشت سر هم با یک نفس و بدون قطع شدن صدا) و آرام اجرا کنید می توانید انگشتها را روی سوراخ بکشید (یعنی انگشت خود را یکدفعه روی سوراخ نگذارید یا سریع از روی آن برندارید) اینکار باعث می شود که صدای فلوت هنگام شنیدن مانند صدای ویولن شود (البته بعد از چند سال تمرین).

در انواع حرفه ای فلوت کلید دار نیز سوراخهایی که کلید بر روی آن قرار می گیرد باز هستند (در اصطلاح open hole ) تا بتوان از مزیتهای این نوع ساختار در آنها استفاده کرد.

از جمله آنها نیز تولید صدای بلند تر، توانایی پوشاندن قسمتی از سوراخ توسط انگشت و همچنین پاسخگویی سریعتر به جریان باد خواهد بود.

  تکنیکهای نواختن

یکی اینکه شما برای اجرای قطعات تند و مقطع (Staccato ) باید از زبان خود استفاده کنید. یعنی برای نواختن چند نت مقطع کنار هم، فقط یک فوت کنید ولی با زبان خود در حالت گفتن کلمه tu-tu-tu هوا را بریده بریده به داخل فلوت بدمید. باید آنقدر تمرین کنید تا صدای زبان به گوش نرسد. دقت کنید که از گلو برای بریدن صدا استفاده نکنید (مانند حالتی که سوت می زنید) چون در این حالت، گلو نیز صدایی از خود مرتعش می کند. البته ممکن است در حالت عادی محسوس نباشد ولی اگر شما صدای خود را ضبط کنید متوجه خواهید شد. تکنیک دیگر لرزاندن صدا (Vibrato ) می باشد. برای این کار هنگامی که هوا از داخل ریه به سمت دهان حرکت می کند با گلوی خود جلوی باد را بگیرید و سریعا رها کنید.(بسیار نرم این کار را انجام دهید) با تکرار این حرکت در چند ثانیه افکت زیبایی به کار داده خواهد شد.

البته این هنگامی است که شما بر روی یک نت تکیه می کنید و آنرا مقداری می کشید.

تکنیک دیگر لرزاندن صدا (Vibrato ) می باشد.

برای این کار هنگامی که هوا از داخل ریه به سمت دهان حرکت می کند با گلوی خود جلوی باد را بگیرید و سریعا رها کنید.(بسیار نرم این کار را انجام دهید)
با تکرار این حرکت در چند ثانیه افکت زیبایی به کار داده خواهد شد.

البته این هنگامی است که شما بر روی یک نت تکیه می کنید و آنرا مقداری می کشید.

نگهداری و مراقبت از فلوت

اولین نکته اینکه رطوبت دشمن فلوت است. پس همیشه آنرا در جای خشک و دور از گرد و غبار نگهداری کنید. درون فلوت باید همیشه تمیز و خشک باشد. بنابر این بعد از هر بار تمرین، قطعات فلوت (سر – بدنه – پایه) را از هم جدا کرده و یک پارچه نخی نرم را بوسیله میله تمیز کننده از داخل آن عبور دهید. پد هایی که در زیر کلید ها وجود دارند از جنس نمد هستند به همین دلیل مراقبت از آنها اهمیت ویژه ای دارد. سعی کنید بعد از هر تمرین آنها را با پارچه نخی به آرامی و با دقت خشک کنید. اجزای متحرک فلوت از جمله فنرها را بوسیله یک قلم موی گرد گیری نرم، ماهی یک بار تمیز کنید. دقت کنید که از پارچه برای تمیز کردن این قسمتها استفاده نکنید. هیچ ماده روغنی یا نفتی را برای تمیز یا براق کردن فلوت بکار نبرید.(ریکوردر) در مورد فلوت کلید دار شما می توانید بعد از مدتی مثلا چند ماه آنرا روغنکاری کنید البته کلید ها، پدها و مکانیسم ها نباید کوچکترین تماسی با روغن داشته باشند. (می توانید آلات متحرک را جدا کنید) بعد از هر بار استفاده، فلوت را دوباره در کاور خود قرار دهید. حساس ترین قسمت فلوت دهنی آن می باشد. به هیچ وجه آنرا با فرچه یا قلم مو پولیش نکنید و فلزات دیگر را با آن تماس ندهید. برای تمیز کردن آن نیز می توانید از یک پارچه بسیار نرم نخی (آغشته به مقدار کمی الکل) استفاده کنید. لازم است که بعد از هر شش ماه قسمت سر فلوت را داخل آب ولرم مخلوط با مقداری صابون کاملا بشویید.